Spelende mensen ontwikkelen gaande weg hun cultuur . Onderwijs en opvoeding beogen starters (kinderen – jongeren) in te leiden in de hen omringende cultuur. Als dit spelenderwijs gebeurt ontdekken ze de bronnen waaruit voorouders hun cultuur ontwierpen. Door die rijkdom te beperken tot kennisoverdracht, verarmen menselijke mogelijkheden. Met leren imiteren en trucjes toepassen hou je hen afhankelijk. Door met name het denken en redeneren te trainen, verarm je hun vermogens. Ook het willen en voelen dienen ontdekt, erkend, verkend en getraind te worden in al hun gradaties. Alles wat een kind van nature qua mogelijkheden meebrengt, vraagt om respect – ruimte en tijd van ontplooiing.
Nature en Nurture, een duo kwintet
Menselijke en culturele mogelijkheden zijn zo in elkaar verstrengeld, dat ze nauwelijks te ontwarren zijn. We zeggen vaak: een vis weet niet dat ze in het water zwemt. Ofwel dat is me met de (cultureel bepaalde) paplepel ingegoten. Ook al worden we dagelijks geconfronteerd met andere paplepels of viswaters, we reageren ‘origineel’. We staan hier apart stil bij de mens van origine en de cultuur die z/hij creëert. Dankzij beide ontwikkel jij je. Door te spelen, experimenteer je met informatie en ga je confrontaties aan.
Het kwintet van kerncompetenties
De kerncompetenties zijn in de wet op het basisonderwijs in de jaren tachtig van de vorige eeuw, benoemd als vijf als integrale doelen. Je waarnemingen vragen om interpretaties. Bijvoorbeeld strakke spieren – ben je gespannen? Kriebels in je buik – verwacht je iets?. Ze vertellen je de aanleiding voor je gewaarwording. Misschien een waarschuwing of een stimulans alert te zijn voor onbekende werelden.
Als je tekent – zie je meer.
Zing je, dan hoor je meer.
Als je danst – ervaar je meer.
Speel je, dan besef je meer
wat je tussen de regels door of al handelend, bewegend zegt.
In interactie ga je bij tijden in de schoenen van een ander staan. Door van binnenuit te voelen wat het betekent om … te willen weten. Hierdoor begrijp je enigszins waardoor de ander zo reageert. Hoe iets werkt, een andere tijd of (sub)cultuur in elkaar steekt. Soms daag jij jezelf uit creatief een draai of accent te geven. Je ontwikkelt alle vijf kerncompetenties. Hierdoor geef jij je (samen)leven vorm en draag je jouw steentje bij aan communicatie en de heersende cultuur om je heen. Je zintuigen zijn de kwintessens ofwel de bron die je ontwikkeling voortstuwt.
Zintuiglijke competenties: waarnemen met oog, oor, neus, huid, tong en
………………………………….. ……………………….6e Zintuig
Motorische competenties: bewegen met het totale lijf, inclusief de
………………………………………. …………………. stembanden.
Sociaal – emotionele competenties: bewogen worden door innerlijk voelen.
Cognitieve competenties: kennis en inzicht door redenerend denken
Creatieve competenties: kennis en inzicht door het associatieve denken.
Spel biedt aan alle vijf een meerwaarde.
Hoe ontwikkelt een mens zich?
- Josephine keek rond, luisterde, voelde reacties. Deze motiveerden of blokkeerden haar.
- Nu eens kwam ze voorzichtig in actie. Een ander keer stak ze de handen meteen uit de mouwen of sprintte ze erheen. Haar houding sprak voor zich.
- Sprak het aan of hield de ander afstand? Lokte haar enthousiasme anderen uit? Kon er van alles ontstaan? Soms was haar voortvarendheid te bedreigend en vielen er stiltes.
- Wie voelde haar lichaamstaal, stemkleur en intentie van binnenuit aan? Ontstond er iets gezamenlijks?
- Dan gingen ze samen verder, zagen nieuwe details, verkenden informatie. De een gaf zich met huid en haar eraan over. Bij anderen groeide een toenadering rustig. Samen vonden ze begaanbare paden, oefenden en volgden goede raad op.
- Eenmaal begrepen gaven ze een eigen draai, eigen accenten en een persoonlijke fleur. Was de wereld blij met hun bijdrage? Trouw zijn aan het andere, de ander is lofwaardig. Maar trouw blijven aan jezelf is eveneeens noodzakelijk.
Het kwintet van culturele kernelementen
Cultuur is in beweging zijnde vormgegeven verbeelding, waaraan we betekenis geven.
In dit kwintet herkennen we bovenstaande definitie. De verbeelding is de kwintessens die de andere vier inspireert. Het vorm geven doe je met je lichaam (Instrument). In Samenspel met anderen. En met behulp van materiaal (Vormgeving). Inzicht ontstaat door er betekenis aan te geven.
Verbeelden
Verbeelding experimenteren vanuit associaties, ideeën.
Vorm geven
Instrument ontwikkelen van lichamelijk bewustwording.
Samenspel bewustwording van de impact van actie – reactie.
Vormgeving accentueren van vormgevingsaspecten.
Betekenis geven
Inzicht verwerven aan datgene dat ontstond.
Hoe ontwikkelt cultuur zich?
Waar we vertrouwd mee zijn (nurture) beoordelen we vaak met zo IS (nature) het. Terwijl andere culturen aantonen dat het anders kan. We staan hier stil bij de culturele kernelementen in samenhang met kerncompetenties. Door de kernelementen overstijgend te bespreken, willen we het gemeenschappelijke van alle culturen benadrukken. Ieders cultuur inkleuring wordt bepaald door klimaat, begroeiing, omgeving. Zowel letterlijk: temperatuur – jungle – uitgestrektheid als figuurlijk: heersende politiek – religie – economie. Zij bepalen ieders stijl van leven.
Verbeelding
Zintuigen en Verbeelding :
Je leert luisteren, kijken, voelen ofwel waarnemen en gewaarworden. Hierdoor word je al dan niet inventief, associatief, impulsief. Bijvoorbeeld Minimal Music laat luisteraars meegaan met geluiden en deze niet als op zichzelf staand analyseren (kookwekker, vliegtuig). Zo vraagt spel om het meubilair zodanig anders te zien dat je het kunt bespelen.
Vorm
Het motorische en het instrument
In ludisch spel ervaar je van toptotteentotaal hetgeen je gelooft, zegt of vindt. Doordat je fysiek beseft hoe je beweegt en handelt. Eveneens doorleef je wat je denkt of zegt. Bovendien verfijn je door bewogen te bewegen, je handelen en eventueel je fantasierijk bewegen. Je hanteert bewust mimiek, houding en stem. Hierdoor ontwikkelt ludisch spel het expressief vermogen. Immers je uitdrukkingsvaardigheid groeit om te uiten hetgeen je voelt – ervaart – drijft of raakt.
Het sociaal–emotionele en samenspel
De intrinsieke waarde van ludisch spel ligt in het overstijgen het van persoonlijke. Door in de rol een situatie aan te gaan, ervaar je hoe er gereageerd wordt. Al tijdens het spel of door vragen erna. Hierdoor worden spelers zich bedoelingen, meningen en effecten bewust. Je hoeft iets niet te verwoorden om te beseffen: actie wekt reactie.
Het cognitieve en vormgeving
Kunst en wetenschap, spel en ernst zouden niet twee gescheiden werelden moeten zijn. Immers de wetenschap en de kunsten onderzoeken via verschillende en elkaar aanvullende mogelijkheden. Zij verrijken elkaar, al vormgevend doorgronden ze wat ze willen begrijpen of aanvoelen. Door te spelen kun je al heel jong beide in elkaar vlechten.
Betekenis
Het creatieve en inzicht
Spelen ontwikkelt zich van imiteren tot zelf creëren. Er ontstaan persoonlijke inzichten, je geeft een eigen interpretatie. In ludisch spel krijgen spelers ruimte en vrijheid. Hierdoor kunnen spelers vanuit voorkeuren experimenteren en eigen expertise inzetten. Die expertise is deels ook ambachtelijk verworven door training en studie. Vervolgens gaat de ludische speler al doende bezig vanuit eigen interpretatie i.p.v. te praten over.
Ubbergen, update winter 2022