Oorsprong

Vroeger toen de Egyptische piramiden nog in takt waren, werkten ze ondergronds door. Je kon de Grote Piramide al van zeer grote afstand horen neuriën. Willem Witteveen legt dit uit in ‘De grote piramide van Gizeh’: De Grote Piramide maakte geluid met een lage frequentie waardoor het ver te horen of voelen was. Echter Herodotus zal dit zelf niet hebben meegemaakt omdat in zijn tijd de Grote Piramide al ontmanteld was. Helaas al ontdaan van de constructies die verantwoordelijk waren voor het geluid.  Abd’el  el Hakim  beweerde “it is all about sound” .  De piramiden waren vroeger de zichtbare in steen opgetrokken varianten van de juiste verhoudingen in de natuur.                                                                                                                 * Bron De Grote Piramide van Gizeh (2012) . 

NB  De grote piramiden van Gizeh was mijn oriëntatie. De ongeveer even oude Indiaanse piramiden in Amerika en de Bosnische piramiden in Europa wil ik echter niet onbenoemd laten. Het is veelzeggend dat er vele eeuwen geleden verspreid over de wereld dit soort bouwwerken zijn neergezet.

De gulden snede 

Men ontdekte lang geleden de gulden snede als de overal terugkerende verhouding in de natuur en de totale kosmos, in planten, dieren en het menselijk lichaam. De mens ging in het verlengde ervan zelf ook ontwerpen. Piramiden zijn de oudst bewaard gebleven monumenten die gebouwd zijn volgens de gulden snede. Later volgden kathedralen, tempels en o.a.de kristalbouw begin 20e eeuw. Rond de vorige eeuwwisseling lieten componisten en kunstschilders zich erdoor inspireren: Messiaen Liturgy du Cristal, Kandinsky, Paul Klee.

Het omzetten in steen ruïneert echter het dynamische en nu al eeuwenlang verstenen culturen in ‘ zekerheden’ – regels – wetten – voorschriften – statistieken – bewijzen – gewoonten. Meten is geen weten, is geloven in  getallen. Gelukkig laat de gulden snede zich niet vangen in absolute getallen, zij beoogt gulden verhoudingen.

Wie ontmantelde het klassieke onderwijs?

Ontstaansgeschiedenis van LuPe.

  • Als catechete en onderwijzeres speelde ik teveel met kinderen en kreeg tot tweemaal ontslag.  Mijn spelervaringen met kinderen  overtuigden me echter dat het speelse een waardevolle en belangrijke aanvulling is op het gangbare onderwijs. Ik ging daarom op zoek naar verrijking en verruiming van het onderwijsconcept. Mag het ietsje meer zijn? 
  • Zowel Toon Rabou als later Dorothy Heathcote stimuleerde me te gaan experimenteren. Publicaties van Günther Anders, Johan Huizinga hielpen me spel te onderbouwen opdat ongelovigen het serieus zouden nemen.
  • De docent theateropleiding in die tijd (1977 -1981) was onvoldoende vertrouwd met basis – en voortgezet onderwijs om me veel te kunnen bieden. Dat daagde me uit zelf het ei van Columbus te leggen.
  • Leerkrachten spelmogelijkheden aanreiken was mijn drijfveer om kinderen hun eigen bronnen te laten (her)ontdekken en spelplezier te laten ervaren. Uit hetgeen intuïtief en impulsief ontstaan was tijdens mijn spelen met kinderen, ontstond Het Rijk der Verbeelding, geef het terug aan de kinderen.
Kunt u zich verantwoorden?
  • Het werkveld vroeg om bezinning op het feit dat spel oeverloos uitdijt. Tja ik gaf er altijd een eigen draai aan, leerkrachten vroegen hoe doe je dat?  Ludisch spel als een genietend ontdekken ten dienste van ieders persoonlijk leven. Ja spelen om te spelen en nee toch niet spel om het spel zelf. In de jaren negentig waren we voorbij het kunst om de kunst zelf. Mijn publicaties gaven leerkrachten ordening in kerncompetenties, kernkwaliteiten, leerfases en begeleiding. Noodzakelijk om de zin te verduidelijken voor ongelovigen en een plaats te veroveren in het onderwijs. Tegelijkertijd bedreigend voor het speelse. Spel evolueerde tot ⇒ drama tot ⇒ theater, de ambachtelijke leerlijnen/kerncompetenties konden voortaan afgevinkt worden.
  • Inspecties, oudercommissies, schoolhoofden  vroegen om ordening qua methodiek-didactiek. En eenmaal werkend aan De Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem en bij het S.L.O. kwam de vraag naar opbouw in leerlijnen. Het begeleiden van leerkrachten en het opleiden van toekomstige speldocenten vroegen om publicaties hierover.
  • Naast ontwikkelingen in de  praktijk waren inzichten van Csikszentmihaly, Vygotsky en Paul van Engelen behulpzaam.
Master Kunsteducatie
  • Nog voor mijn vervroegd pensioen kwam de uitdaging om spel wetenschappelijk te onderbouwen. Dat was een station te ver voor beschouwende wetenschap. Zij boden in het verlengde van de natuurkundige wetenschap geen bestaansrecht aan het niet logische. En tja daar is spel nu juist zo vol van.
  • De kwaliteiten van Homo Ludens  als mens uit een stuk worden nog onvoldoende erkend.  Spel overstijgt de hokjesgeest, gaat disciplines – en cultuurperken te buiten. Met inzichten van Merleau Ponty kon ik onderbouwen wat ik altijd al intuïtief geweten had. Alles kreeg nu vorm in LuPe. Vijf als symbool voor een volwaardige mens  die haar/zijn kerncompetenties (1) ontwikkelt aan Kernkwaliteiten van een cultuur (2).  Tijdens een Inclusief leerproces (3) onder bezielende en deskundige Begeleiding (4) vanuit (h)erkenning van Homo Ludens (5). De eerste vier waren al eerder gepubliceerd en werden bekroond met de vijfde.
Tien jaar later
  • ! Eureka ! De piramide als symbool voor onze driedimensionaliteit. Ze bracht de kwintetten in beeld: de eerste vier, bekroond door de vijfde, creëerden samen een gekantelde zesde. De toegangspoort tot het zesde zintuig ofwel tot de meest wezenlijke ontwikkeling van onszelf, die overal in doorklinkt.


Ludische Pedagogie kristalliseerde zich uit in LuPes piramide.
In de hierna volgende pagina’s wordt een en ander toegelicht.

De maatschappij vraagt om Homo Sapiens en Homo Faber

De maatschappij schrijft onderwijswetten voor vanuit het maatschappelijk belang dat zij erbij hebben. Wie betaalt, bepaalt helaas en de economie is de actuele heilige afgod. Het consumentisme de duivel. Opvoeding en onderwijs beperken zich daardoor tot bruikbare zaken voor de maatschappij. Ze bekommeren zich minder om vorming van de mens tot degene die z/hij in diens kiemkern aan mogelijkheden in zich draagt.
De maatschappij vraagt het onderwijs mensen af te leveren, die

  • als product, enige kennis hebben en iets kunnen. Kunde (ambacht) werd minder vereist.
  • enige mate getraind zijn, kunnen reproduceren – experimenteren en produceren.
  • kunnen analyseren, conceptualiseren, realiseren en reflecteren.

Zodat ze bruikbaar zijn voor de maatschappij en daarvoor in ruil hun kost verdienen. Vakleerkrachten dragen het eerder verworven en geleerde over. Conserveren wat goed was in het verleden is de ene kant van de medaille. De houdbaarheidsdatum is de keerzijde. De jeugd heeft de toekomst. Hen daarvoor klaarstomen is gecompliceerd. Je bent nu meer dan ooit pedagoog in de wervelwind aan ontwikkeling. Vandaar LuPes oproep.

Het leven  vraagt Homo Ludens  beide anderen te vergezellen.

Leven en samenleven op deze aarde vraagt veel van iedereen, het vraagt om

  • waarnemen, gewaarworden, expressie, communicatie, reflectie
  • een open speelse houding en verhouding tot alles om je heen
  • bewustwording, zelfbeeld en begrip, heldere sturing, respect, zelfvertrouwen
  • ludisch spel met alles dat voorhanden is om te ontdekken, ervaren en van binnenuit te kennen
  • vanuit verschillende standpunten te reflecteren op hetgeen zich voordoet.
  • kwalitatieve persoonlijke begeleiding tijdens je levensweg
  • rijk opgeleide vrije begeleiders, vertrouwd met veranderingen
  • een ontwaken van ieders persoonlijke verantwoordelijkheid tot een leven lang leren.

Opdat ieder zich ontwikkelt van expressie naar communicatie, van solo naar samen. Van ego naar jezelf zijn, van eigen belang naar gezamenlijk belang. Een samenleven waarin ieder zelf verantwoordelijkheid draagt,. Zich verantwoordelijk voelt voor hetgeen z/hij zegt, doet en laat. De gehoorzaamheidscultuur * bracht slachtofferschap en wijzen naar de ander als oorzaak met zich mee. Het christendom dat verbeelding en scheppen verbood* , zorgde voor afhankelijkheid van machthebbers. Het eigen verantwoordelijkheidsgevoel raakte verward en verzwakt.                                                         *  Dorothe Sölle: Fantasie en gehoorzaamheid 1970

Omdat ik de toevalligheden niet kan sturen, stuur ik mezelf
en richt ik me ernaar als zij zich niet naar mij richten. 

Michel de Montaigne

Ubbergen, update winter 2022