Levenskunst

Kunst als machtsvertoon –> Kunst om de Kunst –> Kunst om de Levenskunst.

Tot de 19e eeuw was de kunstenaar een ambachtsman ten dienste van ideëen van machtige en/of rijke opdrachtgevers.
Vanaf de 20e eeuw werkt de kunstenaar als kunstenaar t.d.v. het kunstwerk vanuit eigen inspiratie en intuïtie.
Vanaf de 21e eeuw ontwikkelt Kunsteducatie zich verder ter inspiratie van ieders levenskunsten

20e eeuw

Freud en Jung ontwikkelden inzichten in het rijke onbewuste en begeleidden mensen van daaruit.
Kunstenaars gaven vorm vanuit het rijke onbewuste tijdens de diverse stromingen binnen het expressionisme.
Johan Huizinga toonde in Homo Ludens aan dat alle cultuur in spel ontstaat.
Aldolf Hitler viel de vrijheid en eigenzinnigheid van het ontwakende volk aan en verklaarde veel als Entartet.
Spelers werden gedood of moesten vluchten, het spel overleefde.
Kunstpedagogen boden in de voetsporen van het expressionisme expressie vrijheden en mogelijkheden aan kinderen en jongeren.
Ouders, schoolbesturen, leerplan ontwikkelaars, wet voorschrijvers zagen dit als een bedreiging. Ze bevochten de status van de kunstvakken, deze mochten Achter de streep minimaal bestaan.

21e eeuw

Basisscholen geven enige ruimte aan de meest menselijke kunst: drama/theater. Soms volstaat een eindmusical. Gelukkig zijn er ook scholen met week- en maandsluitingen. En zijn er methoden waar spel elementen in verweven zijn. Zodat kinderen kunnen zien en ervaren wat ze leren.
Meer V.O. scholen kiezen voor een cultuurprofiel en in alle kunstvakken kan eindexamen gedaan worden.
De kunstvakken drama en dans nemen weliswaar veelal nog marginaal een plek in, maar ze bestaan.
Ook het levenslang leren krijgt meer en meer ruimte en aanbod via een ruim arsenaal aan mogelijkheden.

Kunst om de Levenskunst

Een ontwikkeling in levenskunst is geen gebaand pad. Noch eenrichtingsverkeer. Je baant je eigen weg. Soms is terugkeren naar eerder uitdagend. Op iedere splitsing van je ontwikkelingsweg, kun je meerdere kanten op. Je kan van het pad afwijken en dwalen door een oerwoud dat zijn vruchten (inzichten) afwerpt. Doordat je herrijst uit een moeras (emoties), ontwaakt (wilskracht) uit gewoontepatronen of je denkkaders doorbreekt.

Kunnen – kennen – kunde – kunst

LuPe ziet een ontwikkeling van kunnen via kennen en kunde naar kunst. Richtingaanwijzers geven een richting. Maar besef altijd dat een richtingaanwijzer slechts aanwijst. Hij komt er zelf nooit. Hij staat immers op een plek in het verleden. Fijn als iets gedurende de dag hem nog wel in herinnering roept. Soms wordt hij totaal vergeten omdat er boeiende vergezichten ontstaan. De ontwikkelingsrichtingen hieronder voor 4 tot 24 jarigen zijn betrekkelijk. Ze willen je tot denken aanzetten. Loop je er warm voor ? Gebruik ze! Ga eraan voorbij als ze belemmeren! Mooi als je eigenwijs een windrichting aanbiedt. Prima als je vruchtbaar laveert op tegenwind van alle dagdagelijkse perikelen. Ga samen op weg zolang er wederzijds respect is voor eigenheid, tempo, keuze en richting van ieder.

Meanderen

Soms meandert de rivier zo sterk dat het wel lijkt of ze terugkomt bij een eerdere plek.
Soms breekt de bedding door en neemt het water een kortere weg.

Uit diverse bronnen stromen inzichten. Evenals een rivier, maakt iedere ontwikkeling bochten. Nu eens lijkt er een terugval, stagneert een ontwikkeling. Soms herhaalt zich eenzelfde uitdaging. Dan ineens komt er onverwacht een doorbraak. De ontwikkeling ging als het ware ondergronds door. LuPe brengt enige ordening aan om gevoel voor richting te geven.

Bewustwording

Bewustwording vraagt voortdurend aandacht. Elke aanleiding biedt oefenstof. Baby s kun je al leren kiezen uit speelgoed. En ja kiezen heeft gevolgen. Het andere speelgoed verdwijnt. Jong geleerd dat het ene sneuvelt om het andere te realiseren, komt hen later zeker van pas. Het leven vraagt voortdurend om keuzes, want mogelijkheden blijven opborrelen. De ene keer bewandelt een jongere los van erkenning een eigen levenspad, openstaand voor kritische kanttekeningen. Een ander keer heeft z/hij bevestiging nodig om door te zetten.

Een leven lang leren

Jij ontwikkelt je vanuit iets spontaan kunnen. Via kennen – ambachtelijke kunde kom je tot kunst. Bijvoorbeeld een kind treedt open en spontaan de ander tegemoet. Naarmate het opgroeit, ervaart het vaker onaangename reacties. Leer het kind onderscheid te maken, de ander goed te observeren en atmosferen aan te voelen. Honoreer eigen intuïtie van een kind. Vertel het dat sommige mensen bang zijn van openheid en spontaniteit. Dat anderen wel zeggen eerlijkheid te willen, maar het toch niet echt willen horen. Ze veroordelen daarom het kind. In onderstaande schetst LuPe haalbare kwaliteiten volgens haar.

Zintuigelijke verfijning: De mango proeven

Jezelf concreet voor ogen schilderen wat je weet, vermoedt, droomt, wilt, denkt.
Vertoeven tussen droom en daad.

Motorische subtitels: Je standpunt dansen

Letterlijk lichaamstaal training.
Dansen is bidden met de benen, marcheren is vloeken met de voeten. (Wim Kan)

Sociaal Emotionele Intelligentie: Het rijke onbewuste opdiepen

Insight Dialoque (G.Kramer) en Geweldloze Communicatie (M.Rosenberg)
Playbackspel
Wat is waardevol, waardevrij, waardeloos, waarheid voor jou en mij. We agree to disagree?

Cognitief realiseren: Alles is relatief i.r.t. iets, dat uit het niets voortkomt

Maak een ere galerij voor je niet weten dat je bant, bint en boeit.
Op zoek naar een ontwenningskuur voor verslaving aan zekerheden.

Creatief ondernemen: Gaan, de weg komt wel achter je aan.

Spelen vooraf aan het logische, voorbij het bekende, vertrouwend op het toeval: in wat je toe valt.
Homo Ludens houdt vertrouwen en kan wachten op het vol – ledige spel.

Waar kunnen we in welke leeftijd naar streven.

Kinderen

Verbeelden
Fantaseren.
Stellen zich voor wat ze horen, lezen of verzinnen.
Vullen een woordbegrip aan met beelden, belevingen en ervaringen.
Onderscheiden spel en werkelijkheid. Soms help je hen hierbij.

Vorm
Zijn zich soms van hun fysiek bewust in het leven van alledag.
Zijn redelijk vrij in hun alledaags bewegen en spreken.

Betekenis
Geven aan iets een betekenis.
Staan open voor nieuwe werelden.
Bedenken voor abstracte informatie concrete voorbeelden.
Bevragen informatie.
Interpreteren omgangscodes en bevragen ze.

Levenskunst
Willen Leren kiezen.
Denken Ontdekken het zelf denken.
Voelen Komen enigszins los van driften en emoties.
Spelen/werken samen en respecteren elkaars wijze van presenteren.
Ondernemen vanuit eigen voorkeuren.

Jongeren
(de vorige +) :

Verbeelden
Vergroten voorstelling- en inlevingsvermogen.
Gebruiken verbeelding om voorbij het redeneren te komen.

Vorm
Hanteren fysiek bewustzijn in het leven van alledag (your imago is your best amigo).
Nemen waar en geven betekenis aan fysieke standpunten, non verbaal gedrag, zegswijze, stemkleur/kracht/toon.
Roepen informatie in concrete beelden tot leven (zien/ervaren wat je weet).

Betekenis
Interpreteren expressie van anderen.
Onderscheiden het reageren vanuit zichzelf of vanuit rol.
Bevragen het communiceren – samenwerken, geven opbouwende feedback en respecteren elkaar.
Herkennen het situationeel bepaalde van communicatie en hanteren dit bij tijde bewust.
Bevragen, interpreteren, verwerken informatie.
Bedenken alternatieven en reiken ideeën aan.

Levenskunst
Willen Maken keuzes en hanteren de consequenties ervan.
Denken Behouden het vermogen zelf te denken.
Voelen Relativeren enigszins eigen emoties en voelen emoties van anderen aan.
Onderscheiden spel en werkelijkheid in media.
Beseffen dat betekenisgeven een persoonlijk kleur impliceert.
Respecteren vreemde werelden, interpretaties, ideeën, actiepogingen.
Gaan op weg vanuit het eigen betekenis – en vorm geven aan hun verbeelding en voorstellingen.

Jong adolescenten
(de vorige +) :

Verbeelden
Vergroten het voorstelling- en inlevingsvermogen aangaande abstracte informatie.
Relateren waarnemingen aan contexten en [h]erkennen daarmee subjectiviteit van diverse bronnen.

Vorm
Nuanceren en verfijnen hun vormtaal.
Specialiseren zich in een vormtaal naar keuze.

Betekenis
Erkennen elkaars kwaliteiten binnen een samenwerkingsproces.
Reflecteren op eigen spel, samenspel, samenwerking, taakverdeling.
Plaatsen vraagtekens bij eigen definiëringen, interpretaties, waarnemingen.
Concluderen vanuit verworven inzichten.

Levenskunst
Willen Kiezen richting qua studie en/of werk.
Denken Denken kritisch en doorzien eigen (en ieders) subjectiviteit erin.
Voelen Hanteren opkomende driften en verlangens, doorgronden emoties van zichzelf en anderen.
Zijn in zekere mate vrij in het alledaagse bewegen en spreken.
Geven feedback vanuit ik boodschappen en zetten ontvangen feedback in ter verbetering van eerdere actie.
Gaan op weg vanuit het eigen betekenis en vorm geven aan hun verbeelding en voorstellingen.

Volwassenen jong en oud
(de vorige +) :

Verbeelden
Staan open voor onbekende werelden.
Schetsen voorstellingsbeelden bij begrippen en beseffen daardoor de impact van hun weten.
Bekijken situaties vanuit een grotere context en maken onderscheid tussen waarnemen en interpreteren.

Vorm
Zijn zich fysiek bewust van hun bewegen en spreken in het leven van alledag.

Betekenis
Erkennen relaties tussen interpretatie en eerdere beleving, ervaring.
Ontwikkelen adequate acties en reacties op basis van verworven inzicht.

Levenskunst
Willen Hanteren de consequenties van hun keuzes.
Denken Respecteren anders denkenden en gunnen hen daarin vrijheid.
Voelen Relateren emoties aan (on)vervulde behoeften en projecties.
Ontwikkelen zich tot communicatieve jongvolwassenen, die problemen hanteren als uitdagingen.
Vervolgen hun weg vanuit het eigen betekenis en vorm geven aan hun verbeelding en voorstellingen.

Ubbergen, update lente 2024