Het leven   vraagt Homo Ludens  om Homo Sapiens en Homo Faber te vergezellen.

Leven en samenleven op deze aarde vraagt veel van iedereen, het vraagt om

  • waarnemen, gewaarworden, expressie, communicatie, reflectie
  • een open speelse houding en verhouding tot alles om je heen
  • bewustwording, zelfbeeld en begrip, heldere sturing, respect, zelfvertrouwen
  • ludisch spel met alles dat voorhanden is om te ontdekken, ervaren en van binnenuit te kennen
  • vanuit verschillende standpunten te reflecteren op hetgeen zich voordoet.
  • kwalitatieve persoonlijke begeleiding tijdens je levensweg
  • rijk opgeleide vrije begeleiders, vertrouwd met veranderingen
  • een ontwaken van ieders persoonlijke verantwoordelijkheid tot een leven lang leren.

Hoe kan een begeleider inventiviteit en eigen wijsheid bevorderen?

Dit vraagt om op het juiste moment de juiste reactie te geven en vruchtbare vragen te stellen.

Via welke aanpak kun je hen betrekken?
Hoe kan spel bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling?
Wat zijn hun interesses, inzichten, vaardigheden ?

Magic teachers geven  ruimte aan inventiviteit, initiatief, experiment, eigen wijsheid.  Ook geven ze ruimte aan eigen associaties, impulsen en intuïtie. Dit al als aanvulling op het cognitieve van de klassieke leerstof. Met deze ruimte beogen ze ieders persoonlijke ontwikkeling naar authentiek mens zijn.  Ze bieden deze ruimte vanuit het besef dat al het zeker weten tijdelijk is. En dat voortschrijdend inzicht zorgt voor vernieuwing. Hoewel dit vraag de ermee samenhangende onzekerheid toe te laten. Magic teachers bieden oefenkansen te improviseren rondom het onbekende. Ze trainen hen hierin en tegelijkertijd zichzelf. Immers hoe hen  hierin begeleiden, bevestigen en bemoedigen? Dit kan alleen gaande de weg ontdekt worden. Magic teachers vragen zich voortdurend af: wat zegt het hen – doet het hen – kunnen ze ermee – willen ze ermee?

Wat is er nodig? 

Ruimte

Letterlijke ruimte qua lokaal en tijd in het rooster.
De boven beschreven figuurlijk ruimte.
Zonder ruimte komt er geen initiatief en inventiviteit.
Zonder ruimte volgen zij slechts jou of de groepsnorm.
Ruimte creëert openheid.  Vraag je af of er ruimte is om te onderzoeken en te experimenteren.
Ruimte kan er zijn in:

  • de opdracht om zelf in- en aan te vullen. Hierdoor honoreer je de eigen inventiviteit
  • de groep om te proberen, te falen en opnieuw te proberen.
  • de jongere zelf om het onbekende aan te durven gaan.

Deze ruimte daagt jongeren uit tot handelen naar eigen inzicht.

Tijd

Met vlug oefenen,  vlug even een resultaat presenteren, ontwikkel je geen kwaliteit. Het leidt niet tot aandacht van spelers zelf of toeschouwers. Het richt de aandacht te weinig op het spel zelf. Leren vraagt tijd. Alleen betrokkenheid garandeert volgens de Leuvense hoogleraar F. Laevers fundamenteel leren.
Tijd creëert betrokkenheid.  Spelers vol vuur zijn inventief, gaan enthousiast de uitdaging aan.
Is er tijd voor:

  • de oriëntatie op de opdracht om zich te informeren;
  • de voorbereiding om zich de opdracht concreet voor te stellen;
  • het onderzoeken en experimenteren zelf om te beleven wat ze doen;
  • de verfijning om te komen tot ervaren inzicht.

Kort de tijd in wanneer het kabbelende activiteiten tot gevolg heeft. 

Dynamiek

In ons ‘zap- hap en snap tijdperk’  is de aandacht snel gevlogen. Interesse ontstaat door afwisseling . Niemand echter wint een wedstrijd als er niet degelijk getraind is. Trainen is herhalen en nog eens herhalen. Maar wel altijd met frisse wind. Met variatie en een stapje hoger in moeilijkheidsgraad.
Geef aan iedere vertrouwde opdracht iets verrassend. Geef aan iedere nieuwe opdracht iets bekends. Pas vanuit enige herkenning gaan jongeren een uitdaging aan. Alleen vanuit iets nieuws voelen ze zich uitgedaagd en kan het bekende herleven in een nieuw perspectief.
Dynamiek wekt interesse
Hoe biedt je gelijktijdig dynamiek en rust? Door

  • duidelijke afbakening van een en ander.
  • zelf in alle rust te begeleiden.
  • afwisseling in je stemkleur en tempo, in actie van hen en van jou als begeleider, in spel -werkvormen, in groepsgrootte
  • afwisseling voor hen in luisteren en actie, in impressie–expressie, inspanning–ontspanning, onderzoeken, overleggen – experimenteren, actie-reflectie.

Het draait eigenlijk altijd om Ruimte – Tijd en Dynamiek

Leerprocessen vragen om een subtiele afstemming van leerstof en lerenden. Immers aandacht is niet eenvoudig te vangen en nog moeilijker te behouden. Hieruit volgt een focus op ruimte – tijd – dynamiek. Deze bieden je kansen tot  bewogen zijn – geraakt zijn en betrokken blijven. Ben jij ooit ergens met huid en haar bij betrokken geweest? Ja? Dan vergeet je dat nooit meer.  Wat kunnen we daarvan leren voor de dagelijkse lespraktijk? We bespreken hier de samenhang tussen: ruimte  en openheid. Tussen tijd en betrokkenheid. Tussen dynamiek en interesse.

  • Al in de voorbereiding zorg je voor ruimte, tijd en dynamiek. Hierdoor schep je voorwaarden voor openheid, betrokkenheid en interesse.
  • Tijdens de uitvoering blijf je alert het proces volgen. Staan ze open voor informatie en uitdaging? Raken ze betrokken?  Verdiepen ze zich ook los van de schoolse opdracht erin? Is er sprake van echte interesse? Hoe kun je bijsturen? Wat is er nodig om een opdracht aantrekkelijker te maken of uitdagender?
  • Terugkijkend probeer je te ontdekken waardoor er openheid, betrokkenheid en interesse ontstond.

Binnen veilige spelwerkelijkheden spelen en leren. Zonder het voortdurend beoordelende zwaard van Damocles in de werkelijkheid. In spel verkennen lerenden de zones van naaste ontwikkeling, aldus Vygotsky. Dit zijn nieuwe activiteiten die dicht liggen bij wat iemand al kan. Observeer is voorwaarde om te beoordelen of  ze genieten. Of ze inventief een rol spelen – met overgave experimenteren. Evenzo of ze warm lopen voor een gedachte-uitwisseling. Of ze zorgvuldig werken aan vormgeving. 

Aandachtspunten om: 

Speelruimte te creëren

Bevestig je jongeren in hun ondernemingslust en initiatieven?
Is er onzekerheid of angst t.a.v. onderzoek – experiment – spel?
Durven ze vrijuit te handelen vanuit rol?
Volgen ze impulsen en ideeën?
Ervaren jongeren dat ze van fouten leren?
Ontdekken ze hoe ze een succes in het ene kunnen toepassen in het volgende?
Krijgt ieder die wil de ruimte om een eigen leerroute te kiezen? Voluit te spelen. Zich te verkleden of ondersteunend materiaal te gebruiken?
Krijgen ze de ruimte als commentator een aandeel te leveren? Een zwijgende maar observerende bijrol te vervullen?
Mogen jongeren die moeilijk durven, samen dezelfde rol spelen (minder eng)? Mogen ze een andere taak op zich nemen?
Grijp je op tijd in wanneer het onderscheid spel en werkelijkheid gevaarlijk onduidelijk wordt? 

Tijd te vergeten

In welke mate is er
overlegtijd om solo of in subgroep te besluiten waaraan tijd en ruimte te geven?
oefen – experimenteer – onderzoek – speeltijd?
In welke mate is er tijd voor
voorbereiden – oefenen – bespreken van ontdekkingen – problemen?
presenteren en bespreken van het resultaat?
hamvragen van waaruit ieder doordenkt op wat het leertraject hen persoonlijk te bieden heeft? 

Dynamiek in te brengen

Hoeveel jongeren zijn actief?
Hoe kun je die activiteit interpreteren?  Zijn ze wel/niet doelgericht bezig? Dagen ze zichzelf wel/niet uit?
Nemen ze voldoende initiatief?
Is er tussen de acties voldoende tijd om te beseffen wat ze doen?
Inspireert de reflectie de actie? 

Op Spelen vanuit verbeelding vind je didactische kwaliteiten in relatie tot spelen.
Op De Kunst van het Spelen vind je kwaliteiten van de spelbegeleider.

Zie verder Vorming van de mens, cristal clear, flow, weven, inslagdraden

Ubbergen, update lente 2024